ABD Dışişleri Bakanlığı’nın 2025 tarihli silahsızlanma raporuna göre, Çin ordusu yapay zeka teknolojisini biyolojik silah geliştirme faaliyetlerinde kullanıyor. Raporda ayrıca Rusya, İran ve Kuzey Kore’nin de Biyolojik Silahlar Sözleşmesi’ne aykırı çalışmalar yürüttüğüne dikkat çekildi.
Çin’in Yapay Zeka ile Desteklenen Biyolojik Araştırmaları Gündemde
ABD Dışişleri Bakanlığı tarafından yayımlanan 2025 yılı “Silahların Kontrolü, Yayılmasının Önlenmesi ve Silahsızlanma Anlaşmaları ve Taahhütleri” başlıklı yıllık raporda, Çin’in biyolojik silah geliştirme kapasitesi ile ilgili çarpıcı iddialar yer aldı. Rapora göre, Çin ordusu, şarbon, kolera ve veba gibi ölümcül hastalıkları yayabilecek biyolojik maddeler üzerine yürüttüğü araştırmalarda kamuya açık yapay zeka ve makine öğrenimi araçlarını kullanıyor.
“Batılı Teknolojilere Bağımlılık” Vurgusu
Rapor, Çin’in söz konusu çalışmalarda ileri düzey ekipman üretimi için hâlen Batılı teknolojilere bağımlı olduğunu da ortaya koydu. Bu bağımlılık, özellikle askeri amaçlı biyolojik araştırmalar açısından dikkat çekici bir zayıflık olarak değerlendirildi.
Bildirim Yükümlülüklerini Yerine Getirmediği Öne Sürüldü
Rapor, Çin’in Biyolojik Silahlar Sözleşmesi kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirmediğine de işaret ediyor. Başkent Pekin ve Lingbao bölgesinde bulunan iki askeri biyolojik savaş laboratuvarının varlığının, sözleşme çerçevesinde sunulması gereken “güven artırıcı önlemler” belgelerinde açıklanmadığı belirtildi.
Rusya, İran ve Kuzey Kore de Mercek Altında
Rapor, Çin dışında Rusya, İran ve Kuzey Kore’yi de biyolojik silahlar alanındaki faaliyetleri nedeniyle eleştirdi. Rusya’nın Sovyetler döneminden kalan altyapıyı modernize ederek saldırı kapasitesini sürdürdüğü kaydedildi. Kuzey Kore’nin gen düzenleme teknolojilerini biyolojik silah geliştirme amacıyla kullandığı, İran’ın ise saldırı amaçlı biyolojik araştırmalar yürütme niyetinden vazgeçmediği bildirildi.
1972 Biyolojik Silahlar Sözleşmesi ve Uluslararası Hukuk
Söz konusu faaliyetlerin, 1972’de imzalanıp 1975’te yürürlüğe giren ve bakteriyolojik ile zehirli silahların geliştirilmesini, üretilmesini ve depolanmasını yasaklayan Biyolojik Silahlar Sözleşmesi’ne aykırı olduğu belirtildi. İngiltere tarafından hazırlanan sözleşmenin tarafları arasında Türkiye’nin de bulunduğu 183 ülke yer alıyor. (AA)
