(TURKISH JOURNAL) – Dilek Kaya – Amerika Birleşik Devletleri’nde federal hükümetin kapanması, artık sadece bürokratik bir aksaklık değil, milyonlarca insanın hayatını altüst eden bir siyasi felç hali. Washington’daki koltuk savaşları, bu kez doğrudan halkın sofrasına, maaş bordrosuna, hatta uçuş kapılarına kadar uzanıyor.
ABD’de federal hükümetin kapanmasının temel nedeni, Kongre’deki Demokratlar ve Cumhuriyetçilerin yeni mali yıl bütçesi konusunda uzlaşamaması oldu. Her yıl 1 Ekim’de başlayan mali döneme kadar hükümetin harcama yetkisini sağlayan bütçe yasası ya da geçici ödenek kararnamesi kabul edilmek zorunda. Ancak bu yıl, taraflar sağlık harcamaları, sosyal yardımlar ve dış yardımlar gibi başlıklarda derin görüş ayrılıklarına düştü. Ne tam bir bütçe onaylanabildi ne de geçici bir finansman kararı çıkarılabildi. Böylece hükümetin finansman kaynağı kesildi, federal kurumlarda binlerce çalışan “zorunlu izin”e ayrıldı, sadece ulusal güvenlik ve sağlık gibi “acil hizmetler” yürürlükte kaldı. Kısacası, siyasi restleşmenin faturasını yine milyonlarca Amerikalı ödüyor.
İki haftayı bulan kapanma süreci, “bu da geçer” denilerek başlayan bir sabır testini dayanılmaz hale getirdi. Demokratlar, Trump yönetimini ülkeyi rehin almakla suçluyor; Cumhuriyetçiler ise “Demokratların kapattığı hükümet” diyerek sorumluluğu ötelemeye çalışıyor. Ancak ortada gözle görülür bir gerçek var, devletin çarkı durmuş durumda, vatandaşın sesi ise giderek kısılıyor.
Maaş Yok, Fatura Var
Yüz binlerce federal çalışan şu anda maaşsız. “Zorunlu” personel sayılan askeri personel, hava trafik kontrolörleri, sınır güvenlik memurları, hapishane görevlileri gibi çalışanlar görevine devam ediyor ama maaşlarını alamıyor. Ev kredileri, kira ödemeleri ve faturalar birikiyor. Üstelik Başkan Trump, kapanma sonrası geriye dönük maaş ödemesi yapılmaması gerektiğini ima ederek tansiyonu daha da yükseltti.
Posta çalışanlarının mesaileri kısıldı, pasaport ve vize başvuruları haftalardır yığıldı. Göçmenlik mahkemelerindeki duruşmalar ertelendi, vize yenileme işlemleri neredeyse durdu. Bazı eyaletlerde çocuk beslenme yardımı programları (WIC) ödenek yetersizliğinden askıya alındı. Düşük gelirli aileler, gıda kuponlarının (SNAP) kesintiye uğramasından korkuyor.
Havalimanları Kriz Noktasında
Kapanmanın en görünür etkilerinden biri havalimanlarında yaşanıyor. Federal Havacılık İdaresi (FAA) ve Ulaşım Güvenliği İdaresi (TSA) çalışanlarının bir kısmı izne gönderildi, kalan personel ise aşırı yorgun. New York JFK, Atlanta, Denver ve Dallas gibi büyük havalimanlarında uçuşlar ortalama 2 ila 4 saat gecikiyor. Hava trafik kontrolörlerinin yetersiz kadro nedeniyle vardiya değişimlerinde ciddi boşluklar oluşuyor. Bazı uçuşlar iptal edildi, yolcular “Washington’daki kavganın bedelini” bekleme salonlarında ödüyor.
Bilim, Eğitim ve Çevre Durduruldu
Kapanmanın sessiz ama en yıkıcı etkilerinden biri araştırma ve inovasyon alanında yaşanıyor. Ulusal Sağlık Enstitüleri (NIH) tarafından yürütülen onlarca tıbbi araştırma projesi, bütçe onayı olmadığı için durduruldu. NASA’nın yeni uydu programı test uçuşu ertelendi. Çevre Koruma Ajansı (EPA), fabrika denetimlerini ve su kalitesi testlerini askıya aldı. Eğitim Bakanlığı’nın burs ve hibe ödemelerinde gecikmeler yaşanıyor. Federal fonlu laboratuvarlarda yürütülen çalışmaların bir kısmında bilim insanları kendi cebinden masrafları karşılamak zorunda kaldı.
Kapanmanın Sessiz Mağdurları
Federal hükümetin kapanması sadece memurları değil, ekonominin çevresindeki milyonlarca kişiyi de vuruyor. Örneğin Washington DC’deki küçük restoranlar, devlet çalışanlarının öğle arası uğramaması nedeniyle satışlarının yarısını kaybetti. Ulusal parkların kapanması, Arizona’dan Wyoming’e kadar turizm gelirlerini vurdu. Kaliforniya’daki Yosemite Parkı çöp toplanamadığı için geçici olarak kapatıldı. New York’taki Ellis Island girişleri ise sınırlı ziyaretçi alıyor. Vergi iadeleri bekleyen vatandaşlar, IRS’in işleyişi durduğu için aylarca bekleyebilir. Küçük işletmelerin federal kredi başvuruları askıya alındı. İnşaat sektöründe, federal fonla yürüyen altyapı projeleri durduğundan binlerce taşeron işçi işsiz kaldı.
Kutuplaşmanın Anatomisi
Bu kapanma, aslında Amerikan demokrasisinin içten içe nasıl aşındığını da gösteriyor. Bir yanda kendi seçmenine mesaj vermeye çalışan siyasetçiler, diğer yanda çocuklarının okul aidatını ödeyemeyen federal çalışanlar var. Her iki taraf da “karşı taraf geri adım atsın” diyerek günleri geçiriyor, fakat halkın sabrı tükeniyor. Senato’daki bütçe görüşmeleri bir tiyatro sahnesine dönmüş durumda, herkes aynı repliği ezberden söylüyor, kimse perdeyi indirmeye yanaşmıyor.
Washington’un Aynasında Amerika
Bu kriz, yalnızca bir mali anlaşmazlık değil, devlet-toplum ilişkisinin aynası.
Amerika’da bir hükümet kapandığında, sadece memurlar değil, ulusal onur da izne çıkar. Her uzayan gün, ekonomiye milyarlarca dolar kaybettiriyor, güvene ise geri dönülmez bir zarar veriyor. Hükümeti kimin kapattığı değil, bu ülkenin vicdanını kimin yeniden açacağı artık asıl mesele.
