(TURKISH JOURNAL) – Adem Metan – BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, Genel Kurul’un gayriresmi toplantısında yaptığı konuşmada, UN80 Girişimi kapsamındaki reform adımlarına ilişkin kapsamlı güncellemeler sundu. “Yetkiler sizin iradenizdir. Bizim görevimiz bunları eksiksiz ve etkin biçimde uygulamaktır” diyen Guterres, hesap verebilirlik ve verimlilik için üç temel çalışma alanında yapısal değişim önerilerinde bulundu.
“Mandalar Üye Devletlerindir, biz sadece uygularız”
Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres, Genel Kurul’un UN80 Girişimi kapsamında düzenlenen gayriresmi toplantısında konuştu. Guterres, BM’nin yetki yapısını, işleyiş mekanizmalarını ve raporlama süreçlerini kapsayan reform paketine ilişkin detaylı bilgi verdi.
“Yetkiler sizin iradenizin ürünüdür, bizim görevimiz sadakatle uygulamaktır” diyen Guterres, UN80 Girişimi’nin üç temel çalışma alanında ilerleme kaydedildiğini belirtti. Bu alanlar şöyle sıralandı: hizmet sunumunun iyileştirilmesi ve maliyet azaltımı, yetki uygulamalarının yönetimi ve yapısal yeniden düzenlemeler.
40 binden fazla karar: Yetkilerde belirsizlik ve tekrar uyarısı
Guterres, BM sistemi içinde 40 binden fazla karar ve kararnamenin yürürlükte olduğunu belirterek, bu durumun tekrarlayan ve çakışan yetkiler doğurduğuna dikkat çekti. “Yetkilerin alanı geniş, sınırları ise çoğu zaman belirsiz” ifadelerini kullanan Guterres, yapay zekâ destekli dijital yetki kayıtları önerdi.
Bu sistem sayesinde, benzer ya da tekrar eden kararlar daha ortaya çıkmadan tespit edilebilecek. Aynı zamanda, karmaşık ve uygulanması zorlaşan metinlere karşı daha kısa, net ve odaklı kararların teşvik edilmesi gerektiğini vurguladı.
“Daha az toplantı, daha az rapor” önerisi
BM sisteminin sadece geçtiğimiz yıl 27 bin toplantıya ve 1.100 rapora destek verdiğini belirten Guterres, mevcut iş yükünün sürdürülemez olduğunu söyledi. “Beş rapordan üçü tekrar eden konulara dair ve çoğu okunmuyor” diyen Genel Sekreter, kaynakların verimli kullanımı için daha az ama daha etkili toplantı ve rapor önerdi.
Toplantı ve rapor maliyetlerinin BM’nin normal bütçesinin %10’una denk geldiğini söyleyen Guterres, raporların sadeleştirilmesi, formatlarının yeniden tasarlanması ve yalnızca gerçekten ihtiyaç duyulan raporların hazırlanması gerektiğini belirtti.
Parçalanmış finansman, parçalanmış etki
Guterres, BM sisteminin finansman yapısındaki dağınıklığa da dikkat çekti. 2023’te finansmanın %80’inin gönüllü katkılardan sağlandığını, ancak bu katkıların %85’inin büyük ölçüde tahsisli olduğunu ifade etti. Küçük ve özel katkılar, hem işlem maliyetlerini artırıyor hem de genel etkiyi azaltıyor.
Ortak fonlama mekanizmalarının yeterince kullanılmadığını ve bu konuda düşüş yaşandığını belirten Guterres, “Parçalanmış finansman ile parçalanmış uygulama birleşince, ortaya parçalanmış bir etki çıkıyor” dedi.
Yetki incelemeleri yetersiz, çözüm için mekanizma eksik
Guterres, yetkilerin “yaşam döngüsü” yaklaşımıyla ele alınmasını önerdi. Yetkilerin oluşturulmasından uygulanmasına, değerlendirilmesinden olası iptaline kadar her aşamanın şeffaf ve sistemli biçimde yönetilmesi gerektiğini vurguladı.
Ancak şu anda, aktif yetkilerin %85’inde herhangi bir inceleme ya da fesih talimatı bulunmadığını, tekrar eden kararların ise büyük oranda önceki metinlerle aynı olduğunu söyledi. “Etkin incelemeler istisna, kural değil” ifadesiyle, bu sorunun yapısal reformla çözülebileceğini belirtti.
“Görevi yürütenler desteklenmeli, kaynaklar gerçekçi olmalı”
BM personelinin özveriyle çalıştığını belirten Guterres, “Emirleri uygulayanlar onlar. Onları desteklemeli ve yetkilere yeterli kaynak tahsis etmeliyiz” diyerek, insan kaynağının önemine dikkat çekti.
“‘Mevcut kaynaklar dahilinde’ ifadesi yaygınlaştı ama bu gerçekçi değil” diyen Genel Sekreter, sekreterya kapasitesinin zorlandığını ve bu durumun etkisiz uygulamalara yol açtığını kaydetti.
“Yetkiler amaç değil, araçtır”
Konuşmasının sonunda, yetkilerin birer amaç değil, insanlara hizmet için kullanılan araçlar olduğunu vurgulayan Guterres, “Yetkiler gerçek hayatlarda gerçek sonuçlar için kullanılmalı” dedi.
Reform sürecinin nihai yönünün Genel Kurul kararına bağlı olduğunu vurgulayan Guterres, “Bizim görevimiz, sizin belirleyeceğiniz yol haritası doğrultusunda gerekli kapasite ve girdileri sağlamaktır” diyerek, üye devletlere süreci şekillendirme çağrısı yaptı.
